Ograniczenia w poborze i dostarczaniu energii elektrycznej to jeden ze środków, którymi dysponują PSE, by zapewnić stabilną pracę systemu elektroenergetycznego. Polega na okresowym ograniczeniu zużycia energii elektrycznej przez dużych odbiorców zgodnie z wcześniej ustalonym planem. Dzięki temu możliwe jest utrzymanie dostaw do odbiorców indywidualnych i wrażliwych (np. szpitale) oraz uniknięcie wielkoobszarowej awarii. Ograniczenie zapotrzebowania na kilka godzin jest stosowane w ostateczności, gdy wszystkie inne środki okażą się niewystarczające, ale pozwala to na uniknięcie znacznie gorszej sytuacji.
Ograniczenia te nie oznaczają, że wszyscy odbiorcy muszą zmniejszyć zużycie - taki obowiązek mają tylko podmioty o mocy umownej równej lub większej 300 kW. Dla porównania większość domów i mieszkań ma moc umowną na poziomie maksymalnie kilkunastu kilowatów.
Przy ogłoszaniu ograniczeń w poborze i dostarczaniu energii elektrycznej operator systemu przesyłowego (czyli PSE) podają godziny, w jakich obowiązują ograniczenia oraz tzw. stopień zasilania. W elektroenergetyce mogą być wprowadzone stopnie od 11 do 20 (stopnie od 1 do 10 mogą obowiązywać w gazownictwie), przy czym stopień 11. oznacza że odbiorca może pobierać moc w obiekcie w wielkościach i na zasadach określonych w umowach (czyli brak ograniczeń), a 20., że odbiorca może pobierać w obiekcie łączną moc do wysokości mocy minimalnej poboru, określonej w planie ograniczeń dla tego obiektu (czyli może pobierać moc tylko do poziomu niezbędnego dla zachowania bezpieczeństwa).
Podstawą prawną do wprowadzania stopni zasilania jest rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 8 listopada 2021 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wprowadzania ograniczeń w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej lub ciepła (dostępne tutaj: https://isap.sejm.gov.pl/).
Informacja o wprowadzeniu stopni zasilania będzie dostępna w widocznym miejscu na stronie internetowej www.pse.pl, komunikat w tej sprawie będzie także nadawany w Programie 1 Polskiego Radia o godzinie 7.55 i o godzinie 19.55. Informację można otrzymać także na maila lub poprzez kanaly RSS – wystarczy zapisać się do newslettera.
Więcej o stopniach zasilania można posłuchać w podcaście z udziałem dyrektora Krajowej Dyspozycji Mocy. Zachęcamy również do lektury odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania.
Jeżeli nie wiedzą Państwo, czy podlegają ograniczeniom, odpowiednią informację można znaleźć w umowie na dostawy energii elektrycznej lub w umowie kompleksowej. Polecamy również kontakt ze spółką dystrybucyjną (operatorem systemu dystrybucyjnego, OSD), który dostarcza Państwu energię elektryczną.
Jeżeli mają Państwo dodatkowe pytania dotyczące stopni zasilania, prosimy o kontakt pod adresem pse@pse.pl.
1. Co oznaczają stopnie zasilana?
Stopnie zasilania to wielkości określające poziomy ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej poprzez ograniczenie poboru mocy, ujęte w planach wprowadzania ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej. Ograniczenia dotyczą odbiorców o mocy umownej równej lub większej niż 300 kW.
Odbywa się to poprzez ograniczenie poboru mocy określone w stopniach zasilania od 11. do 20., przy czym:
- 11 stopień zasilania określa, że odbiorca może pobierać moc w obiekcie w wielkościach i na zasadach określonych w umowach.
- 12 stopień zasilania określa, że odbiorca może pobierać moc w obiekcie łączną moc do wysokości mocy maksymalnej poboru, określonej w planie ograniczeń dla tego obiektu.
- 20 stopień zasilania określa, że odbiorca może pobierać w obiekcie łączną moc do wysokości mocy minimalnej poboru, określonej w planie ograniczeń dla tego obiektu.
- wielkości łączne maksymalnych mocy określone dla obiektu, które odbiorca może pobierać, w stopniach zasilania od 12. do 20., wynikają z równomiernego podziału zakresu mocy – od wielkości mocy maksymalnej poboru, określonej dla 12. stopnia zasilania, do wielkości mocy minimalnej poboru, określonej dla 20. stopnia zasilania.
2. O ile mam zmniejszyć zapotrzebowanie?
Wielkości łączne mocy określone dla obiektu, obowiązujące odbiorcę w stopniach zasilania od 12 do 20, zawarte w planie wprowadzania ograniczeń dla odbiorcy w zakresie posiadanego przez niego obiektu, są przekazywane odbiorcy przez operatora na adres poczty elektronicznej wskazany w umowie przysyłania albo dystrybucji lub w umowie kompleksowej.
Ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej wprowadza Rada Ministrów w drodze rozporządzenia na wniosek ministra właściwego do spraw energii na czas oznaczony na terytorium Polski lub jego części między innymi w przypadku wystąpienia zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej. Do czasu wejście w życie powołanego rozporządzenia, lecz nie dłużej niż na okres 72 godzin, ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej wprowadza Operator Systemu Przesyłowego Elektroenergetycznego (PSE S.A.).
3. Czy sam muszę ograniczyć produkcję/ zamknąć zakład, czy też mam czekać na powiadomienie? Czy przy 20. stopniu zasilania mamy sami redukować moc i zawiesić produkcję czy mamy czekać na kontakt OSD i polecenie obniżenia zapotrzebowania na moc?
Pobór energii powinien być ograniczony przez dany podmiot indywidualnie, w zależności od ogłoszonego przez OSP na dany przedział godzinowy stopnia zasilania.
4. Co stanie się jeśli nie wyłączę produkcji/ nie ograniczę zużycia energii? Czy za nie dostosowanie się do tych ograniczeń grożą mi jakieś kary? Kto nakłada kary?
Kwestię powyższą reguluje ustawa Prawo energetyczne, która stanowi, że w okresie wystąpienia zagrożenia bezpieczeństwa dostaw, użytkownicy systemu, w tym odbiorcy energii elektrycznej, są obowiązani do stosowania się do poleceń operatora systemu elektroenergetycznego (w tym do ograniczenia produkcji do poziomu wynikającego z wprowadzanych stopni zasilania i wielkości mocy określonych w umowie o świadczenie usług przesyłania albo dystrybucji lub w umowie kompleksowej).
Kompetencje do nakładania kar pieniężnych ustawa Prawo Energetyczne przyznała Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki, który ma prawo nałożyć karę pieniężną na podmioty, które:
- nie stosują się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii (art. 56 ust.1 pkt 3a ustawy Prawo Energetyczne);
- nie stosują się do zasad i obowiązków w zakresie bezpieczeństwa pracy sieci elektroenergetycznej, planów i procedur stosowanych w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej, Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci właściwego operatora systemu, a także poleceń właściwego operatora (art. 56 ust. 1 pkt. 19 ustawy Prawo energetyczne).
Wysokość kary pieniężnej nie może przekroczyć 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym. Ponadto Prezes URE (niezależnie od kary nałożonej na przedsiębiorstwo) może nałożyć karę pieniężną na kierownika przedsiębiorstwa energetycznego, w wysokości nie większej niż 300% jego miesięcznego wynagrodzenia.
5. Gdzie mogę znaleźć informację, o ile powinienem zmniejszyć zużycie poboru energii? Czy mamy stosować się do ograniczeń jeśli zużywamy 350 kW mocy? Czy ograniczenie mocy dotyczy biurowców, z których każdy ma moc powyżej 0,3 MW?
Ograniczenia dotyczą tych podmiotów, które w umowach o świadczenie usług dystrybucji, usług przesyłania lub w umowach kompleksowych mają zakontraktowaną moc umowną równą lub większą niż 300 kW, którzy nie są wyłączeni z obowiązku stosowania ograniczeń na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 8 listopada 2021 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wprowadzania ograniczeń w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej lub ciepła (Dz. U. z 2021 r. poz. 2209).
6. Co mam mówić moim zagranicznym udziałowcom? Czy będą komunikaty w jęz. angielskim?
OSP nie przewiduje komunikatów w jęz. angielskim. Język polski jest językiem urzędowym w RP.
7. Na jakiej podstawie prawnej wprowadzamy ograniczenia w poborze energii elektrycznej?
Podstawą prawną wprowadzania przez OSP ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej jest art. 11 c ust. 2 pkt. 2 Ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz.U. 2021 poz. 716, dalej „Ustawa”). Powołany przepis stanowi, że w przypadku powstania zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej OSP, po wyczerpaniu wszelkich możliwych działań mających na celu usunięcie tego zagrożenia i zapobieżenia jego negatywnym skutkom może wprowadzić ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej na terytorium RP lub jego części do czasu wejścia w życie rozporządzenia Rady Ministrów wprowadzającego takie ograniczenia lecz nie dłużej niż na okres 72 godzin.
8. Kto nie podlega stopniom zasilania? Czy muszę dostosować się do ograniczeń w poborze energii? Czy obowiązuje nas 20. stopień zasilania skoro jesteśmy firmą spożywczą?
Przepisy Rozporządzenia zawierają zakazy/wyłączenia przedmiotowe stosowania ograniczeń.
Ograniczenia nie dotyczą odbiorców o mocy umownej poniżej 300 kW oraz obiektów:
- ratownictwa medycznego i szpitali;
- wymienionych w przepisach wydanych na podstawie art. 6 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2021 r. poz. 372 i 1728);
- wykorzystywanych do nadawania programów radiowych i telewizyjnych o zasięgu ogólnokrajowym, zapewnienia przewozu lotniczego, transportu kolejowego i publicznego transportu zbiorowego, wydobywania paliw kopalnych ze złóż, ich przeróbki oraz dostarczania do odbiorców, w tym wydobywania;
- wykorzystywanych do przesyłania lub dystrybucji paliw gazowych, realizacji zadań wpływających w sposób istotny na spełnianie wymagań w zakresie ochrony środowiska, w tym odprowadzania i oczyszczania ścieków w zakresie zbiorowego odprowadzania ścieków, wytwarzania, przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej lub ciepła;
- infrastruktury krytycznej.
Szczegółowy katalog podmiotów chronionych przed ograniczeniami został wymieniony w par. 6 ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 8 listopada 2021 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wprowadzania ograniczeń w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej lub ciepła (Dz. U. z 2021 r. poz. 2209). Wyłączenie ze stosowania ograniczeń może mieć miejsce jedynie w przypadkach określonych powyżej. Jeżeli zachodzą przesłanki do zastosowania wyłączenia, to powinno to być uwzględnione w planach wprowadzania ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej opracowywanym przez właściwego operatora, do sieci którego Państwa przedsiębiorstwo jest przyłączone.
9. Na jak długo wprowadzane są stopnie zasilania?
PSE S.A. na bieżąco monitorują pracę krajowego systemu elektroenergetycznego oraz zależnie od sytuacji w systemie mogą określić wymagane stopnie zasilania. W przypadku wprowadzenia stopni zasilania, OSP dokłada starań, by ograniczenia w realizacji dostaw energii do odbiorców były możliwie jak najmniejsze. Działania OSP mają na celu przede wszystkim zapewnienie, by nie nastąpiła poważna awaria systemowa i zupełny brak dostaw energii w części lub całości kraju, co spowodowałoby katastrofalne straty dla całej gospodarki.
Komunikaty radiowe określające stopnie zasilania dla poszczególnych stref doby oraz obszar obowiązywania ograniczeń są nadawane codziennie (w czasie obowiązywania ograniczeń) na antenie Programu 1 Polskiego Radia o godz. 7.55 oraz godzinie 19.55 oraz sukcesywnie na stronie www OSP (www.pse.pl). Operatorzy systemów dystrybucyjnych elektroenergetycznych indywidualnie powiadamiają odbiorców przyłączonych do sieci dystrybucyjnej o wprowadzeniu ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej oraz o wprowadzeniu, w trakcie trwania ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, innych stopni zasilania niż stopnie zasilania ogłoszone w komunikatach radiowych, przesyłając wiadomość tekstową na adres poczty elektronicznej lub na numer telefonu wskazany przez odbiorcę w umowach. .
Powiadomienia o zmianie wprowadzonych stopni zasilania innych niż stopnie zasilania ogłoszone w komunikatach radiowych operatorzy zamieszczają również na swoich stronach internetowych. Powiadomienia te są stosowane przez odbiorcę w pierwszej kolejności w stosunku do powiadomień ogłaszanych w komunikatach radiowych. Stosowne komunikaty aktualizujące zamieszczane są również na stronie www OSP.